Ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες μετά… το πτυχίο

των Andy Boynton και William Bole

Τέτοια εποχή σημαίνει το τέλος των σπουδών για χιλιάδες φοιτητές των αμερικανικών πανεπιστημίων κι ενώ με το ένα χέρι παίρνουν το πτυχίο με το άλλο επιστρέφουν την κάρτα μέλους στη βιβλιοθήκη. Μπορεί αυτή η φράση να είναι λίγο υπερβολική και προφανώς αρκετοί από αυτούς θα συνεχίζουν να δανείζονται βιβλία ή να τα κατεβάζουν e-readers τους. Ωστόσο, πολλοί εξακολουθούν να έχουν την εντύπωση ότι το πανεπιστήμιο είναι ένα διάστημα στη ζωή τους, οπότε οφείλουν να εστιάσουν στη μελέτη και με το που ολοκληρώνεται αυτή η περίοδος είναι ώρα για «πράξη». Αυτή η λογική είναι απελπιστικά ξεπερασμένη.

Σήμερα, σε μια οικονομία με έμμονη ροπή προς την καινοτομία το να σκέφτεται κανείς είναι εξίσου σημαντικό με το να εφαρμόζει. Πρόσφατοι και παλιότεροι απόφοιτοι πρέπει να παραμένουμε διαρκώς ενημερωμένοι προκειμένου να βρίσκουμε συνέχεια καλύτερες ιδέες για προϊόντα, υπηρεσίες ή διαδικασίες. Και μιλώντας για ιδέες, όσοι σκέφτονται και πράττουν εξίσου καλά, κατανοούν την σχέση μεταξύ ακαδημαϊκής περιέργειας και επιχειρηματικής επιτυχίας. Όπως λέει και ο CEO της Berkshire Hathaway Warren Buffet και ο συνεργάτης του Charlie Munger «είναι πολύ δύσκολο να πετύχεις κάτι εκτός κι αν κάνεις το πρώτο βήμα, το οποίο είναι να ενδιαφερθείς πραγματικά γι’ αυτό».

Σ’ έναν επαγγελματικό χώρο, «διανοητική» περιέργεια είναι το να τηρεί κανείς διαρκώς το ενδιαφέρον του για όλα τα πράγματα που μπορεί να βελτιώσουν τη δουλειά του. Πρόκειται για συστηματική και όχι αποσπασματική γνώση. Ο 81χρονος Buffet, που σύμφωνα με το Forbes είναι ο υπ’ αριθμός #3 δισεκατομμυριούχος Αμερικανός (με «καθαρή αξία» που υπολογιζόταν στα 44δις τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους), δεν έπαψε ποτέ να διαβάζει. Ο ίδιος πιστεύει πως η μάθηση δεν τελειώνει ποτέ.

Αυτό το άρθρο δεν στοχεύει μόνο στην προώθηση της φιλαναγνωσίας και της φιλομάθειας. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να μάθουμε στην πράξη. Πρέπει να κατανοήσουμε πως από τη δουλειά μας προκύπτουν δύο παράγωγα: (i) το προϊόν που παράγουμε, η υπηρεσία που προσφέρουμε, η διαδικασία που διαχειριζόμαστε και (ii) η γνώση που αποκομίζουμε στη διαδρομή (το έγραψε κι ο Καβάφης στην Ιθάκη, το ταξίδι μετράει).

Η επαγγελματική ζωή σήμερα απαιτεί πνευματική σοβαρότητα, την οποία πολλοί από εμάς δεν τη συσχετίζουμε με την αποδοτικότητα στη δουλειά μας. «Και υπάρχει ένα μάθημα για τους πτυχιούχους του 2012: Κρατήστε την κάρτα της βιβλιοθήκης!»

Αυτά αναφέρει λίγο πολύ το άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Forbes και που μπορείτε να διαβάσετε εδώ, μιας και δεν έχω μεταφράσει το σύνολο αλλά τα τμήματα που θεώρησα πιο σημαντικά. Και όπως συνηθίζω, ακολουθεί ο προβληματισμός μου σε ό,τι αφορά τον αντικατοπτρισμό των όσων θίγει το άρθρο στην ελληνική πραγματικότητα.

Θέμα πρώτο: Δανεισμός στη βιβλιοθήκη – δικαίωμα δανεισμού

Ξέρω ότι κάποια ακαδημαϊκά ιδρύματα παρέχουν στους φοιτητές τους κάρτα βιβλιοθήκης και τη δυνατότητα δανεισμού. Όταν σπούδαζα εγώ στο ΤΕΙ Αθήνας, παρόλο που η βιβλιοθήκη μας ήταν ολοκαίνουρια και όμορφη, δικαίωμα δανεισμού δεν είχαμε. Δεν γνωρίζω αν αυτό έχει αλλάξει (θα μπορούσε να με διαφωτίσει ίσως κάποιος από εσάς που ίσως διαβάζετε το άρθρο και ακόμα σπουδάζετε γράφοντας ένα σχόλιο στην ανάρτηση). Ξέρω, όμως, ότι με περιόριζε αρκετά, δεδομένου ότι 10 χρόνια πριν και οι ηλεκτρονικές πηγές ήταν σαφώς λιγότερες και οι ταχύτητες των συνδέσεων τραγικές (52άρα PTSN είχα και με χρονοχρέωση σε ψηφιακή γραμμή που έκανε τους δικούς μου να γκρινιάζουν αν καθόμουν πολλές ώρες στο internet). Επίσης, διαβάζοντας για το downloading e-books από τους φοιτητές, αναρωτήθηκα αν υπάρχουν ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες στη χώρα μας (κι αν ναι, πόσες και με τη στατιστικά χρήσης) που παρέχουν αυτή τη δυνατότητα.

Θέμα δεύτερο: Το εκπαιδευτικό μας σύστημα πείθει τους αποφοίτους να συνεχίσουν την έρευνα ακόμα κι αν έχουν αποκατασταθεί επαγγελματικά;

Νομίζω πως και μόνο ο τρόπος που θέτω το ερώτημα είναι παγίδα. Το τι σημαίνει «επαγγελματική αποκατάσταση» για τον καθένα είναι σχετικό. Αλλά έστω πως την ορίζουμε ως το ελάχιστο, δηλαδή να εργάζεται κάποιος σε θέση σχετική με το αντικείμενο που σπούδασε και να αμείβεται γι’ αυτό. Το πρώτο που προκύπτει είναι το αν αυτός ο επαγγελματίας εργάζεται στο δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα. Ο λόγος που το διαχωρίζω (αν και ο βασικότερος παράγοντας είναι η προσωπικότητα του καθενός και το πραγματικό ενδιαφέρον για το αντικείμενό του, όπως λέει και ο Buffet) είναι γιατί, τουλάχιστον μέχρι πρότινος, το δημόσιο σού έδινε πολύ περισσότερα κίνητρα για να μείνεις στάσιμος παρά για να εξελιχθείς. Αντίθετα, στον ιδιωτικό τομέα, η στασιμότητα μπορούσε να σημάνει και την απώλεια της θέσης και αυτό ειδικά σε μια αγορά εργασίας όπως η σημερινή είναι κάτι που δεν μπορεί κανείς να επιτρέψει να του συμβεί στο βαθμό που εξαρτάται από τον ίδιο και που μπορεί να το αποφύγει.

Αυτή η σκέψη με έκανε να αναρωτηθώ (μιας και δεν γνωρίζω τα στατιστικά) πόσοι από εμάς που σπουδάσαμε βιβλιοθηκονομία / επιστήμη πληροφόρησης / συστήματα πληροφόρησης (το όνομα και το περιεχόμενο άλλαξε στη διάρκεια του χρόνου όπως ήταν λογικό να συμβεί – εξελίχθηκε μαζί με την επιστήμη) συνεχίζουμε να «ψαχνόμαστε» και να ενημερωνόμαστε για τις εξελίξεις στον κλάδο; Μιλάω, όμως, για πραγματικές εξελίξεις, όχι στη χώρα μας (που κι αυτές έχουν ενδιαφέρον για να ξέρουμε μεταξύ μας πού βρισκόμαστε) αλλά στο εξωτερικό (εκεί που τα πράγματα αλλάζουν με ταχύτητα πολύ μεγαλύτερη από τη δική μας).

Και φεύγοντας από τη βιβλιοθηκονομία, στους άλλους κλάδους, κατά τη διάρκεια των σπουδών, πόσοι από τους ανέμελους φοιτητές κατανοούν την ανάγκη για διαρκή εκπαίδευση; Πόσοι δεν περιμένουν τη μέρα της ορκωμοσίας για να βγουν στον εργασιακό στίβο; Και έτσι και βγουν; Το μόνο κίνητρο για τη συνεχή τους βελτίωση είναι η προσπάθεια απόκτησης επιπλέον προσόντων για καλύτερες πιθανότητες στην εύρεση εργασίας. Αν, όμως, βρουν δουλειά, τι πιθανότητα υπάρχει να βολευτούν και να ξεχάσουν όσα μάθαιναν και να περιοριστούν μόνο σε όση γνώση τούς έρθει με την εμπειρία;

Μακάρι να έχω τελείως λάθος εικόνα, μακάρι οι περισσότεροι όντως να ενδιαφερόμαστε και να αγαπάμε αυτό που κάνουμε και να ασχολούμαστε πάντα μαζί του με θέρμη, γιατί, εν τέλει, αυτή είναι και η πιο κλασσική συνταγή επιτυχίας.

Καλό σας βράδυ!