2013-06-16

Οι δημοτικές βιβλιοθήκες και το έργο τους

Με αφορμή σχόλιο της κ. Γεωργάκη σε προηγούμενη ανάρτηση, ένιωσα την ανάγκη να γράψω τα παρακάτω, προκειμένου να συνεχιστεί ο διάλογος και από εδώ.
Ο αριθμός των δημοτικών βιβλιοθηκών και ακόμα περισσότερο ο αριθμός των δημοτικών που λειτουργούν μπροστά είναι ένα σοβαρότατο ζήτημα.

Πιστεύω πως διερευνώντας το συγκεκριμένο χώρο, θα διαπιστώσουμε πως υπάρχουν και βιβλιοθήκες που λειτουργούν πληρώντας απόλυτα το ρόλο τους στην κοινωνία (οικονομικό, κοινωνικό, ανθρωπιστικό, εκπαιδευτικό), υπάρχουν κάποιες που απλά λειτουργούν και υπάρχουν και άλλες που υπάρχουν μόνο στα χαρτιά ή δεν υπάρχουν καθόλου αφήνοντας ανάλογο κενό. Φαντάζομαι πως συμφωνείτε πως η λύση σε καμία περίπτωση δε θα έπρεπε να αναζητηθεί στην κατάργηση της όποιας βιβλιοθήκης δεν είναι ως οφείλει αλλά στόχος όλων πρέπει να είναι η ενίσχυσή της και η προσθήκη υπηρεσιών που θα προσφέρουν ανταποδοτικά οφέλη στην εκάστοτε κοινότητα. Αναφορικά με αυτές που πληρούν το ρόλο τους, θεωρώ πως πρέπει να θίξουμε ένα πρόβλημα που παρουσιάζεται ευρέως στο χώρο των βιβλιοθηκών, αυτό του marketing.

Τ' ότι υπάρχουν βιβλιοθήκες για τις οποίες δε μαθαίνουμε ποτέ ή γνωρίζουμε ελάχιστα για την ύπαρξη και το έργο τους, οφείλεται στο γεγονός ότι, στην Ελλάδα τουλάχιστον, δεν έχουμε κατανοήσει και ενστερνιστεί την αξία αυτής της επιστήμης. Δεν μας εκπαιδεύει κανείς στο να προωθούμε και να "πουλάμε" (αυτό το δεύτερο πάει κυρίως προς τους "από πάνω") τη δουλειά μας, με αποτέλεσμα, ακόμα κι όταν παράγουμε εξαιρετικές υπηρεσίες, να παραμένουν στην αφάνεια. Για πολλά χρόνια, φοβάμαι, έχουμε περιοριστεί στο να θεωρούμε τον κατάλογο βασίλειό μας. Δε σημαίνει πως ο κατάλογος δεν είναι κάτι σοβαρό αλλά δεν θα πρέπει να είναι ο αυτοσκοπός μιας βιβλιοθήκης. Και ειδικά σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη κοινωνία, όποιος δεν προσαρμόζεται καταδικάζεται σε αφάνεια ή ακόμα και εξαφάνιση. Το τετριμμένο πάρε - δώσε που σωστά αναφέρεται (και προσωπικά με κάνει να νιώθω υπάλληλος video club) δεν θα έπρεπε, κατ' εμέ, να είναι ο ρόλος του σύγχρονου βιβλιοθηκονόμου.

Κάποτε είχα ακούσει μια φράση που μ' άρεσε, "Η βιβλιοθηκονομία είναι η επιστήμη των επιστημών". Με αυτό το γνώμονα, θα έπρεπε το έργο μας να είναι πολύ ευρύτερο του check-in/out. Οι κλασσικές επισκέψεις σχολείων είναι μόνο μια πτυχή του έργου μας, η οποία αν δεν έχει στόχο την εξοικείωση των μαθητών με το χώρο και το υλικό της βιβλιοθήκης ίσως να είναι και περιττή ως ένα βαθμό. Η πληροφοριακή παιδεία, όμως, θα έπρεπε να είναι έργο μιας δημοτικής βιβλιοθήκης έτσι ώστε να μη φτάνουν άνθρωποι που δανείζονταν βιβλία από νήπια να μη γνωρίζουν τη χρήση της εγκυκλοπαίδειας ως φοιτητές.

Και πάλι δεν αρκεί μόνο αυτό. Είναι χρέος μας να δίνουμε εργαλεία στα μέλη της κοινότητάς μας να καλύπτουν όλες τις πληροφοριακές τους ανάγκες. Δεν γνωρίζουν πώς να συμπληρώσουν δημόσια έγγραφα; δουλειά μας είναι να τους δείξουμε. Δεν γνωρίζουν πώς να φτιάξουν το βιογραφικό τους; δουλειά μας να τους διδάξουμε. Δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο; δουλειά μας να τους το παρέχουμε. Υπάρχουν παιδιά χωρίς παιχνίδια; δουλειά μας να μπορούμε στοιχειωδώς να τους καλύψουμε την ανάγκη. Το βιβλίο; Φυσικά είναι κι αυτό μια ανάγκη αλλά δεν είναι η μόνη. Αυτονόητο τ’ ότι πρέπει να τους το παρέχουμε αλλά όχι μόνο αυτό. Δεν μπορεί η βιβλιοθήκη να κάνει συσσίτια. Μπορεί και οφείλει όμως, να επιδιώκει το πνευματικό κορεσμό της κοινότητας. Καλή η λογοτεχνία αλλά δεν είναι μόνο η ψυχαγωγία η ανάγκη που πρέπει να καλύπτουμε. Δεν υποχρεούνται οι δημοτικές βιβλιοθήκες να είναι θεματοφύλακες της τοπικής ιστορίας; Εννοείται πως θα έπρεπε να είναι. Πόσες όμως είναι; (Υποθέτω υπάρχουν κάποιες, εγγυώμαι πως δεν είναι όλες!)

Να συνεχίσουμε; Κάνοντας μια βόλτα από τις ιστοσελίδες δημοτικών / δημοσίων βιβλιοθηκών του κόσμου (απ’ όσο θυμάμαι δε διαχωρίζονται οι δύο έννοιες στον υπόλοιπο κόσμο) θα δούμε αμέτρητες καλές πρακτικές που θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε. “Οι δημοτικές βιβλιοθήκες είναι υπο-στελεχωμένες”. Είναι. Και δε θα έπρεπε να είναι προκειμένου να παράγουν το έργο που οφείλουν. Εκατοντάδες βιβλιοθήκες του κόσμου, καλύπτουν τα κενά σε προσωπικό με εθελοντές. Στη χώρα μας; Ακόμα και ο εθελοντισμός γίνεται αμφιλεγόμενο ζήτημα καθώς η στρεβλή λογική που μας διακατέχει παντού μπαίνει συχνά και εκεί. Δεν μπορούμε να απασχολήσουμε εθελοντές μακροχρόνια. Δεν μπορούμε να δώσουμε ελευθερίες και περιθώριο πρωτοβουλίας σε εθελοντές γιατί η γραφειοκρατία είναι θλιβερή.

Νομίζω πως πρέπει να σταματήσω μιας και είναι Κυριακή και πλατίασα πολύ. Άφήνω τα υπόλοιπα να αναδειχθούν μέσα από τα σχόλιά σας.

7 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Και παλι θα πω οτι εισαι σωστη. Ελπιζω οτι θα καταφερουμε να εντοπίσουμε -και να παραδεχθουμε- τις εγγενεις αδυναμίες ορισμένων βιβλιοθηκων και ΦΥΣΙΚΑ να τις βοηθήσουμε. Σε καμια περίπτωση δεν ενδεικνυται το κλείσιμο μιας βιβλιοθηκης. Κλείσιμο σημαίνει θάνατος, ενω εμεις ολοι νομίζω οτι θέλουμε τη βελτιωση και κυρίως την κατανόηση των αδυναμιων ωστε να υπάρξει διάθεση διορθωσης. Γιατι αν - και υπάρχουν τετοιες περιπτώσεις- θεωρουν καποιες βιβλιοθηκες οτι επιτελουν στο ακεραιο το σκοπό τους, χωρίς αυτο να γίνεται φυσικά, τοτε θα οδηγηθουν μονες τους στην "τελική λύση'μια και αυτπ τπν καιρο δεν υπαρχουν λεφτα να δίνονται χωρίς αντίκρυσμα. Ειδες που με παρεσυρες και πλατιασα κι εγω;.....

Δαναη Γεωργακη

Αφροδίτη Φράγκου είπε...

Κυρία Γεωργάκη,
Νομίζω πως το θέμα είναι πολύ μεγάλο ώστε να θεωρηθεί πλατύ το σχόλιό σας. Ευχαριστώ πολύ για τη συνεισφορά σας :)

Κατερίνα Τοράκη είπε...

Όντως πολύ μεγάλο το θέμα, όμως θα μπορούσε να ήταν και απλό. Θα μπορούσε να είναι προφανής η χρήση των βιβλιοθηκών, όχι (απαραίτητα) για να συμβουλεύει πώς συμπληρώνεται μια υπεύθυνη δήλωση, αλλά για να συμβουλεύει πώς γίνεται το ταξίδι στη γνώση, στη λογοτεχνία, στην επιστήμη, στη λαογραφία, στην ιστορία. Και η δημοτική βιβλιοθήκη ακόμη περισσότερο γι' αυτά. Όμως, δεν μάθαμε να το κάνουμε εμείς, δεν μας έμαθαν, δεν μάθαμε τα παιδιά μας. Και γι' αυτό θεωρώ πως ο ρόλος των σχολείων και των δασκάλων είναι καθοριστικός. Και των βιβλιοθηκονόμων όμως.
Και συμφωνώ ότι οι βιβλιοθήκες και οι βιβλιοθηκονόμοι δεν είναι πάντα συνεπείς με αυτά που μάθανε ή δεν είναι συνεπείς με τον ρόλο τους, τον επαγγελματικό, τον κοινωνικό.
Και ξανά να πω για τις δημοτικές βιβλιοθήκες και να υπερθεματίσω για το ρόλο τους στα πράγματα του τόπου στον οποίο αναφέρονται. Και πάλι να συμφωνήσω ότι αυτό δεν γίνεται πάντα, όπως δεν γίνεται και σε άλλες περιοχές υπηρεσιών.
Όμως, γίνεται πολλές φορές και αυτό πρέπει να το αξιολογούμε, να το προβάλουμε και να το αντιγράφουμε, γιατί όχι;
Όμως, προς τι αυτή η κουβέντα; Τώρα που συγχωνεύουν και κλείνουν ό,τι τους έρθει χωρίς κανένα προγραμματισμό, χωρίς κανένα σχέδιο, χωρίς όραμα, σαν αγράμματοι που θεωρούν ό,τι το πνευματικό/πολιτιστικό μη κερδοφόρο/μη εμπορικό/μη οικονομικό, αυτό που χρειάζεται είναι να εκτεθούν (πρώτα τουλάχιστον) τα καλά παραδείγματα, και υπάρχουν τέτοια, και να δείτε που τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα, κι ας άργησαν.
Και... Αφροδίτη μου, δεν θα συμφωνούσα με μεγάλα λόγια όπως το ποια είναι η επιστήμη των επιστημών κτλ. Καμία για μένα, κάθε μια έχει τη θέση της και το ρόλο της. Το ίδιο και η κάθε επαγγελματική και επιστημονική κατηγορία. Δεν χρειάζονται διαχωρισμοί, διακρίσεις, έτσι περιμένουμε το Μεσσία να μας βάλει σε τάξη. Όχι Μεσσίες λοιπόν, ούτε στον πολιτισμό, ούτε και στις βιβλιοθήκες.

Αφροδίτη Φράγκου είπε...

Κυρία Τοράκη, αυτό που αναφέρετε στην προτελευταία παράγραφο είναι και ο λόγος για τον οποίο ακόμα και τώρα πρέπει να γίνεται μια τέτοια συζήτηση. Γιατί καλά παραδείγματα υπάρχουν (το ανέφερα και στο αρχικό κείμενο, ούτως ή άλλως) και οφείλουμε να τα μιμηθούμε. Γιατί είναι κρίμα να κλείσει έστω και μια βιβλιοθήκη απλά και μόνο γιατί δεν ακολούθησε το καλό παράδειγμα κάποιας άλλης ή γιατί απλά ενώ έκανε τα πάντα σωστά δε το διαφήμισε κατάλληλα ώστε να γίνει γνωστό με τρόπο τέτοιο που η απουσία της να αποτελεί ζήτημα στην κοινότητα. Δε μιλώ για "Μεσσίες" γιατί συμφωνώ μαζί σας ότι η ευθύνη για την κατάστασή μας έχει αλλού τις ρίζες της. Αν ανακινώ το θέμα είναι γιατί πιστεύω πως μόνο οι ίδιοι οι άνθρωποι του χώρου των βιβλιοθηκών μπορούμε να σώσουμε τις βιβλιοθήκες μας. Και καλό είναι να το συνειδητοποιήσουμε τώρα (ούτε ένα λεπτό αργότερα) γιατί έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, ο χρόνος μας τελειώνει και μαζί του παίρνει και όλα όσα χτίσαμε εδώ και δεκαετίες.

Ανώνυμος είπε...

"Τ' ότι υπάρχουν βιβλιοθήκες για τις οποίες δε μαθαίνουμε ποτέ ή γνωρίζουμε ελάχιστα για την ύπαρξη και το έργο τους, οφείλεται στο γεγονός ότι, στην Ελλάδα τουλάχιστον, δεν έχουμε κατανοήσει και ενστερνιστεί την αξία αυτής της επιστήμης."

Το ότι υπήρξαν προσλήψεις στις βιβλιοθήκες για τις οποίες δε μαθαίναμε ποτέ ή γνωρίζαμε ελάχιστα για την ύπαρξη και το έργο τους μήπως έπαιξε ρόλο;
Το ότι όταν έμπαιναν αυτοί που έμπαιναν και λούφαζαν μέσα "στη σπηλία" μην το καταλάβει κανείς και μέχρι να πάρουν λίγο θάρρος;
Το ότι ακόμη και σήμερα διατηρούν όλοι αυτοί σιγή ιχθύος με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ενεργό συνδυκαλιστικό όργανο;
Το ότι πολλοί από αυτούς δεν είχαν καν πτυχίο, αλλά ένα γερό βύσμα στους τοπικούς δήμους;

Όσον αφορά για την Επιστήμη των Επιστημών, το ίδιο λένε και για τη Θεολογία και για κάθε άλλη Επιστήμη. Ok! Το να αγαπάς την Επιστήμη και τη δουλειά σου είναι όμορφο πράγμα, αλλά όπως λέμε και στη Θεσσαλονίκη... Χαλαρά!!!!

Αφροδίτη Φράγκου είπε...

Σαφώς και όλα όσα αναφέρεις ανώνυμε/η φίλε/η είναι κομμάτια του προβλήματος. Σε ό,τι αφορά το θέμα του συνδικαλιστικού οργάνου, έχω αναφερθεί πολλές φορές και εδώ και αλλού στις δυσκολίες. Σε συνδυασμό μάλιστα με την αποχή των συναδέλφων από το μόνο θεσμικό όργανο που έχουμε (ναι, στην ΕΕΒΕΠ αναφέρομαι) δεν ξέρω τι περισσότερο θα είχε να προσφέρει ο επιπλέον διαχωρισμός μας σε συνδικαλιστικά όργανα ανάλογα με τον κλάδο στον οποίο υπαγόμαστε (γιατί δεν μπορούν να εκπροσωπηθούν ιδιωτικοί και δημόσιοι υπάλληλοι από το ίδιο όργανο και πάει λέγοντας).

Κατερίνα Τοράκη είπε...

Επιτρέψτε μου να συμπληρώσω ότι δεν χρειάζεται η εγρήγορση μόνο των βιβλιοθηκονόμων,η εγρήγορση και η κινητοποίηση της κοινωνίας χρειάζεται. Έγραψα σχετικά σε μια πρόσφατη ανάρτηση. Δείτε τι έγινε στην ΕΡΤ, όπου με την ευκαιρία να πω ότι βιβλιοθηκονόμοι και αρχειονομοι θα μπορούσαν να έχουν διακριτή παρουσία!