2014-08-03

Βιβλιοθήκη και άστεγοι

Αν πω να αντιμετωπίσω το θέμα του τίτλου όσο αναλυτικά χρειάζεται ώστε να πω ότι το έχω δει με τον δέοντα σεβασμό, μάλλον θα χρειαστώ πολλές αναρτήσεις και πολλές σελίδες. Επειδή, όμως, ο αριθμός των αστέγων συμπολιτών μας αυξάνεται καθημερινά νομίζω πως αξίζει να θέσουμε τουλάχιστον κάποια ερωτήματα μήπως και με τη συζήτηση μπορέσουμε να βρούμε κάποια λύση.

Κάποιοι θα βιαστούν να πουν πως το τελευταίο που απασχολεί έναν άστεγο είναι η πρόσβασή του στη βιβλιοθήκη. Η εμπειρία δείχνει πως όχι. Πιθανόν να είναι πολύ χαμηλά στη λίστα προτεραιοτήτων ανθρώπων που πριν μείνουν άστεγοι δεν είχαν πατήσει ποτέ το πόδι τους σε βιβλιοθήκη. Δυστυχώς, όμως, γίνεται πια όλο και πιο συχνό σ’ αυτή την, με ραγδαία ανάπτυξη τάξη, να προστίθενται άνθρωποι που μέχρι πρότινος είχαν αυτό που θα λέγαμε “μια φυσιολογική ζωή”. Οικογενειάρχες, παιδιά μικρομεσαίων ή μεσαίων οικογενειών που η κρίση τους στοίχισε τα πάντα: τη δουλειά, το ρεύμα, το σχολείο, το σπίτι.

Ανάμεσα σ’ αυτούς τους ανθρώπους δεν είναι απίθανο να βρούμε μέλη των βιβλιοθηκών μας. Και αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι, που πάντα έβρισκαν στιγμές γαλήνης, ηρεμίας, χαράς και ψυχαγωγίας στη συλλογή μας είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα την αναζητήσουν και πάλι στις βιβλιοθήκες μας. Κομμάτι του κοινωνικού μας ρόλου, πιστεύω ότι δεν είναι μόνο το να προτείνουμε 5 τίτλους βιβλίων. Κομμάτι του κοινωνικού μας ρόλου, νομίζω, είναι και το να μπορέσουμε να απαλύνουμε τον πόνο και την αγωνία αυτών των συνανθρώπων μας με κάθε τρόπο. Πρέπει να βρούμε τον τρόπο οι βιβλιοθήκες να δικτυωθούν με τις άλλες κοινωνικές υπηρεσίες. Να είναι σε θέση να παράσχουν την πληροφόρηση που χρειάζεται ο άστεγος συμπολίτης μας προκειμένου να βρει μια στέγη κι ένα συσσίτιο. Τα απαραίτητα, δηλαδή για τη διαβίωσή του. Είναι κομμάτι του ρόλου μας να καλύψουμε και αυτές τις βασικές του ανάγκες απαλλάσσοντάς τον από το τέρας της γραφειοκρατίας. (Εδώ θέλω να καταγγείλω πως είναι τραγικό το τι πρέπει να αντιμετωπίσει ένας άνθρωπος προκειμένου να βγάλει άκρη για τις διαδικασίες που απαιτούνται προκειμένου να βρεθεί σ’ έναν ξενώνα / στέγη αστέγων και πόσο κόπο και ταλαιπωρία πρέπει να υποστεί μέχρι να διεκπαιρεώσει τις προϋποθέσεις. Και σε αυτό, συνυπεύθυνη μπορεί να θεωρηθεί τόσο η τοπική αυτοδιοίκηση όσο και η κεντρική διοίκηση με το σχεδόν ανύπαρκτο πια σύστημα υγείας).

Το δεύτερο ερώτημα που θέλω να θέσω και κυρίως να δω αν και πώς αντιμετωπίζεται από τις ελληνικές βιβλιοθήκες (γιατί στο εξωτερικό έχω βρει αναφορές), είναι το θέμα του δανεισμού σε αστέγους. Απ’ ό,τι αντιλαμβάνομαι και είμαι σε θέση να γνωρίζω, οι περισσότερες, αν όχι όλες οι βιβλιοθήκες, προκειμένου να εγγράψουν κάποιο μέλος στο δανειστικό τους τμήμα ζητάνε κάποια σταθερή διεύθυνση. Όπως είναι εύκολα αντιληπτό, ένας άστεγος προφανώς και δεν μπορεί να δηλώσει κάποια διεύθυνση. Ποια είναι λοιπόν η ορθή αντιμετώπιση; Από τον άνθρωπο που στερείται ακόμη και τα πλέον βασικά θα στερήσουμε και το βιβλίο; Δεν είναι άδικο ή και σχεδόν απάνθρωπο να το κάνουμε; Όταν τα διεθνή πρότυπα προβλέπουν την απώλεια μέρους της συλλογής ετησίως και όταν υπαίτια για την απώλεια αυτή μπορεί να είναι μέλη μας με σταθερή διεύθυνση τα οποία το μόνο που χάνουν (ανάλογα βέβαια και με την πολιτική της κάθε βιβλιοθήκης) είναι το δικαίωμα δανεισμού, έχουμε δικαίωμα εκ προοιμίου να στερήσουμε από έναν άνθρωπο το βιβλίο που τόσο έχει ανάγκη; Υπάρχει πρόβλεψη στους κανονισμούς των βιβλιοθηκών γι’ αυτές τις περιπτώσεις; Μήπως, δεδομένων των συνθηκών, πρέπει να υπάρξει σχετική πρόνοια;

Αυτά τα ολίγα προς το παρόν με την ελπίδα απλά να προβληματιστούμε.

4 σχόλια:

Unknown είπε...

Σε όποια βιβλιοθήκη δεν ζητούν κάποιο τρόπο να αποδείξουν την διεύθυνση κατοικίας είναι πολύ απλό, θα βάλουν μια φανταστική ή μια "κωδικοποιήμενη" κοινή για όλους που θα σημαίνει άστεγος για να μην ψαχνόμαστε μετά με ειδοποιήσεις. Είναι πιθανόν να έχει την κάρτα της βιβλιοθήκης πριν μείνει άστεγος και να μην υπάρχει θέμα.

Έχει πραγματικά αντιμετωπίσει κάποιος τέτοιο θέμα ή είναι ασκήσεις επί χάρτου;
Σ. Πιέρρος

Κατερίνα Τοράκη είπε...

Το πρόβλημα υπάρχει και αφορά όχι μόνο άστεγους αλλά και άνεργους, ανθρώπους που δεν έχουν πώς να περάσουν τη μέρα και βρίσκουν διέξοδο στη βιβλιοθήκη γιατί έχει θέρμανση ή κλιματισμό, έχει ίντερνετ, έχει βιβλία και κυρίως έχει ανθρώπους με τους οποίους μπορούν (ή μπορεί) να ανταλλάξουν δυο κουβέντες. Πολύ σημαντικό κοινωνικό ζήτημα Αφροδίτη, και πέραν του πρακτικού "πώς δανείζουμε έναν άστεγο", ίσως αξίζει να δούμε πώς αντιμετωπίζουμε τέτοιες "μη κανονικές"(;;;) περιπτώσεις.

Αφροδίτη Φράγκου είπε...

Προφανώς το πρακτικό πρόβλημα είναι μόνο η αφορμή για την αντιμετώπιση του κοινωνικού που είναι σαφώς μγαλύτερο και σοβαρότερο. Θα ήθελα να σκέφτομαι τις βιβλιοθήκες μας πριν και πάνω απ' όλα ως κοινωνικές δομές, ειδικά σε μια εποχή που αυτό έχει ανάγκη ο συνάνθρωπός μας.

Unknown είπε...

Σε μία από τις δύο βιβλιοθήκες στις οποίες δουλεύω, οι άστεγοι είναι μόνιμοι κάτοικοι. Ο κανονισμός της βιβλιοθήκης δεν επιτρέπει δανεισμό η έκδοση κάρτας αν δεν υπάρχει μόνιμη κατοικία. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως είναι η έλλειψη κέντρου για τουσ άστεγους στην περιοχή. Αν υπήρχε, η βιβλιοθήκη θα μπορούσε να δανείσει βιβλία στο κέντρο και οι άστεγοι θα είχαν ένα μέρος να μείνουν, φαγητό, και......μπάνιο!