Ενήλικοι χρήστες (Μέρος 1ο): Εκπαίδευση

Μιας και μέχρι τώρα έχω αναφερθεί σε προτάσεις για την εκπαίδευση χρηστών πολύ νεαρής ηλικίας, δηλαδή κυρίως για παιδιά, θα ήθελα να δούμε λίγο και τις ανάγκες των χρηστών άλλων ηλικιών. Θα παρατηρήσετε ότι αναφέρομαι κυρίως στο αναγνωστικό κοινό δημοτικών βιβλιοθηκών γιατί αφ’ ενός είναι πιο εύκολο λόγω των λιγότερο εξειδικευμένων αναγκών τους και αφ’ εταίρου γιατί η εκπαίδευση χρηστών ειδικών βιβλιοθηκών χρειάζεται και ειδική μεταχείριση.

Απλά, για να κλείσουμε, προσωρινά, αυτό το θέμα, εννοώ πως κάθε ειδική βιβλιοθήκη έχει εκ των πραγμάτων δικά της «εργαλεία» στα οποία πρέπει να εκπαιδευτούν οι χρήστες της. Οι εξειδικευμένες ανάγκες τους απαιτούν και εξειδικευμένη αντιμετώπιση με αποτέλεσμα οι γενικές προτάσεις που είμαι σε θέση να κάνω να μην μπορούν να τις καλύψουν. Δεσμεύομαι, όμως, στο μέλλον, να προσπαθήσω να βρω και θέματα που να αφορούν σε αυτές.
Τώρα, σε ό,τι αφορά στους ενήλικους χρήστες, για να τους προσεγγίσουμε, μία λύση είναι οι γνωστές σε όλους εκδηλώσεις. Βιβλιοπαρουσιάσεις, εκδηλώσεις με τιμώμενα πρόσωπα συγγραφείς, ακόμη και πρόταση να συμμετάσχουν εθελοντικά στην εκπαίδευση των παιδιών. Είναι πολύ σημαντικό οι χρήστες να γνωρίσουν το χώρο της βιβλιοθήκης και να νιώθουν εκεί αρκετή οικειότητα ώστε να επιθυμούν να την επισκέπτονται συχνά και αρκετό σεβασμό ώστε να θέλουν να τη φροντίζουν. Τα δύο πρώτα (βιβλιοπαρουσιάσεις και εκδηλώσεις) εξασφαλίζουν την οικειότητα. Με τις συχνές επισκέψεις οι αναγνώστες αρχίζουν ν’ αγαπούν τη βιβλιοθήκη όχι μόνο για την προσφορά της στον πολιτισμό αλλά και ως χώρο.
Αν όμως, δώσουμε την ευκαιρία στους ενηλίκους να αισθανθούν πως προσφέρουν και οι ίδιοι έργο στη βιβλιοθήκη εκτός από το να απολαύσουν τις υπηρεσίες της, νομίζω πως θα τους κάνει πιο συνειδητοποιημένους. Όλες οι βιβλιοθήκες έχουν μέλη και ως γνωστόν κάποια είναι πιο «τακτικά» ή «ενεργά» από άλλα. Σ’ αυτά τα τακτικά μας μέλη μπορούμε να αποταθούμε αναζητώντας τη βοήθειά τους στην εκπαίδευση των παιδιών στη χρήση της βιβλιοθήκης. Έτσι, θα τους δείξουμε τα πράγματα που ουσιαστικά θα έπρεπε να γνωρίζουν ήδη και τους κανόνες που οφείλουν να τηρούν. Θα έχετε διαπιστώσει πολλές φορές πως αν είναι απλά δύσκολο να πείσεις το παιδί να τηρήσει τον κανονισμό της βιβλιοθήκης, είναι σχεδόν αδύνατον να κάνεις τους ενηλίκους να αποδεχθούν υποδείξεις σχετικά με αυτόν. Αν, όμως, γίνει έμμεσα, αφήνοντάς τους να πιστεύουν πως ο λόγος που επαναλαμβάνετε τον κανονισμό είναι για να σας βοηθήσουν διδάσκοντάς τον στα παιδιά, που μεταξύ τους μπορεί να βρίσκονται και τα δικά τους, τότε δε θα το δουν σαν υπόδειξη. Αντιθέτως, θα αισθανθούν ότι τους εμπιστεύεστε και τους επιλέγετε μεταξύ του συνόλου των αναγνωστών.
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα που απορρέει των παραπάνω είναι το γεγονός ότι έρχονται σε επαφή αναγνώστες όλων των ηλικιών αλλά και τ’ ότι όλοι μπορούν να διαδραματίσουν ένα λειτουργικό ρόλο στη βιβλιοθήκη. Τα παιδιά μαθαίνουν και παίζουν στη βιβλιοθήκη ενώ το ρόλο του δασκάλου και του «διασκεδαστή» είναι πιθανόν να τον έχουν οι ίδιοι οι γονείς τους. Μπορεί κάλλιστα η βιβλιοθήκη να γίνει χώρος συνάντησης για όλη την οικογένεια, ένας τόπος εύκολα προσβάσιμος και χωρίς κόστος για τον οικογενειακό προϋπολογισμό, όπου μπορούν να κάνουν κάτι γονείς και παιδιά από κοινού, σε μια περίοδο όπου οι «οικογενειακές δραστηριότητες» τείνουν να εκλείψουν.