Βιβλιοθηκονόμοι: Η πρόσβαση στα e-book γίνεται ένα πρόβλημα

Της Erin Pustay

Όταν πρόκειται για τις σύγχρονες τάσεις στην ανάγνωση, οι ταμπλέτες (tablets) κάνουν το come back. Στον 21ο αιώνα, το διάβασμα μπορεί να μη γίνεται με πέτρα και καλέμια αλλά τα μικροτσίπ και οι οθόνες αφής έχουν αρχίσει να διαχωρίζουν την ανάγνωση ενός καλού βιβλίου από το φυλλομέτρημα.

Οι βιβλιοθήκες του Stark County θέλουν να εξασφαλίζουν στους χρήστες τους πρόσβαση σε βιβλία όλων των ειδών, αλλά τα πράγματα δυσκολεύουν όταν πρόκειται για ηλεκτρονικά βιβλία. Μέχρι στιγμής, οι τοπικές βιβλιοθηκονόμους λένε ότι δεν έχουν πρόσβαση σε επαρκή αριθμό βιβλίων σε ηλεκτρονική μορφή. Αυτό, με τη σειρά του, οδηγεί σε ζητήματα πρόσβασης για το κοινό.

«Υπάρχει μια πραγματική παρεξήγηση εκεί έξω ότι οι αγοραστές ηλεκτρονικών αναγνωστών (e-readers) θα έχουν πρόσβαση σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό βιβλίο» λέει ο Kent Oliver, Διευθυντής Βιβλιοθηκών της Περιφέρειας του Stark County. «Δεν δίνουν όλοι οι εκδότες βιβλία στις δημόσιες βιβλιοθήκες. Αποκτούμε πρόσβαση στα περισσότερα από τη λίστα των 10 πιο ευπώλητων, αλλά δεν έχουμε πρόσβαση σε όλα αυτά».

Και ο δανεισμός των ηλεκτρονικών αντιγράφων των βιβλίων που οι βιβλιοθήκες είναι σε θέση να αγοράσουν είναι πάρα πολύ δύσκολος. Δεν είναι όλα τα e-books συμβατά με όλα τα e-readers, δεδομένου ότι δεν έχει οριστεί ένα παγκόσμιο πρότυπο μορφοποίησης. Επίσης, αρκετοί χρήστες e-readers έχουν διαπιστώσει ότι η διαδικασία του download για ένα δανεισμένο βιβλίο μπορεί να είναι χρονοβόρα και να προκαλέσει σύγχυση.

«Είναι δύσκολο όταν προσπαθούμε να προσφέρουμε στον πελάτη την καλύτερη και πιο ολοκληρωμένη συλλογή που είναι διαθέσιμη», δήλωσε ο Greg Burlingame, συντονιστής επιλογής της συλλογής μυθοπλασίας για ενήλικες και οπτικοακουστικού υλικού της Περιφερειακής Βιβλιοθήκης του Stark County. «Αυτή τη στιγμή εργαζόμαστε με (e-book) συνεργάτες (εκδότες και προμηθευτές) για να ακούσουν τις ανησυχίες τους και την αναφορά των ζητημάτων που αντιμετωπίζουμε».

Θέματα πρόσβασης

Ο Oliver αισθάνεται πως οι βιβλιοθήκες οδηγούνται σε αδιέξοδο με τα e-readers και e-books σχεδόν σε κάθε στροφή. Αυτή τη στιγμή, οι βιβλιοθήκες δεν είναι σε θέση να δανείσουν e-readers και τουλάχιστον ένας εκδότης – ο HarperCollins – θέτει περιορισμούς στον αριθμό των φορών που μια κοινοπραξία ή μια βιβλιοθήκη μπορεί να δανείσει ένα e-book που αγοράζει.

«Μια από τις πραγματικές ανησυχίες μου είναι ότι τα e-books εξελίσσονται και, ίσως παρακάτω, να γίνουν η κυρίαρχη μορφή ανάγνωσης, οπότε θα πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι το σύνολο του πληθυσμού έχει πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές», είπε ο Oliver. «Στην κοινότητά μας δε θα ανήκουν όλοι όσοι έχουν τη δυνατότητα να έχουν ακόμα και το πιο απλό e-book reader. Πρέπει να επιδιώξουμε να τους εξασφαλίσουμε κάτι τέτοιο».

Η Camille Leslie, διευθύντρια της Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Massillon, λέει ότι αν οι βιβλιοθήκες δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε e-readers ή e-books υπάρχουν ολόκληροι πληθυσμοί που μπορεί να μην έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες και ότι υπονομεύεται ο μοναδικός σκοπός των βιβλιοθηκών.

Είναι ακριβό για ένα άτομο να αγοράσει κάθε ηλεκτρονικό βιβλίο που θα ‘θέλε να διαβάσει," δήλωσε η Leslie προσθέτοντας ότι και οι ηλεκτρονικοί αναγνώστες από μόνοι τους είναι δαπανηροί. «Μου φαίνεται κάπως τρομακτικό ότι μπορεί να υπάρχει μια ολοένα και μεγαλύτερη συνιστώσα του πληθυσμού που δεν θα μπορεί να έχει πρόσβαση στις πληροφορίες, επειδή είναι εκτός των οικονομικών της δυνατοτήτων. Οι δημόσιες βιβλιοθήκες πάντα καλύπτουν αυτό το κενό».

Η HarperCollins υποστηρίζει ότι τα ηλεκτρονικά βιβλία που αγοράζονται από τις βιβλιοθήκες θα πρέπει να δανείζονται μόνο 26 φορές. Μετά από αυτό, θα πρέπει να αγοραστούν ξανά. Αυτό αντιστοιχεί σε δανεισμούς ενός έτους περίπου, με δεδομένο ότι η διάρκεια δανεισμού για κάθε βιβλίο είναι δύο εβδομάδες. Η εταιρεία, η οποία δημοσιεύει χιλιάδες δημοφιλείς συγγραφείς, συμπεριλαμβανομένων των Jodi Picolt, Meg Cabot, Janet Evonovich, Dennis Lehane και Lemony Snicket, υποστηρίζει ότι 26 συναλλαγές δανεισμού είναι περίπου η διάρκεια ζωής και για ένα έντυπο βιβλίο.

Οι βιβλιοθήκες λένε ότι αυτό δεν είναι αλήθεια.

«Μπορεί να κυκλοφορήσει 100 φορές ή περισσότερο, με την προϋπόθεση ότι κανείς δεν θα το ρίξει στην μπανιέρα ή δε θα του πέσει καφές πάνω», είπε με ένα συγκρατημένο γέλιο η Karen Sykeny, βιβλιοθηκονόμος υπεύθυνη της Τεχνικής Υπηρεσίας και Ανάπτυξης Συλλογής της Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Massillon. «Υπάρχουν φορές που το σκυλί μάσησε (ένα βιβλίο) ή έπεσε σε μια λακκούβα - αυτά τα πράγματα να συμβούν, αλλά σπανίως».

Ο Burlingame συμφωνεί. Οι βιβλιοθήκες δημιουργούν τις συλλογές τους και συνεργάζονται με βιβλιοθήκες σε όλη την κομητεία, την πολιτεία, τη χώρα για να διασφαλίσουν τη διάθεση του καλύτερου υλικού για τους χρήστες τους. Τα βιβλία για τις βιβλιοθήκες, είναι μια επένδυση που αναμένεται να έχει διάρκεια.

«Το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής δεν αποτελείται από υλικό που αγοράστηκε τον τελευταίο χρόνο», δήλωσε ο Burlingame. «Όταν δημιουργείται μια συλλογή, κοιτάς να κάνεις προσκτήσεις στη λογοτεχνία με μεγάλη διάρκεια ζωής. Έχει να κάνει με την προσπάθεια η επένδυσή σου να έχει την καλύτερη δυνατή απόδοση. Η συλλογή σας είναι μια επένδυση και θέλετε να την διατηρήσετε επ’ άπειρον».

Στατιστικά κυκλοφορίας υλικού της Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Massillon

• Έντυπο υλικό: εξακολουθεί να είναι το πιο δημοφιλές είδος στη βιβλιοθήκη. Αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ του συνόλου των στοιχείων που δανείστηκαν.
• Η κυκλοφορία όλων των τεκμηρίων (πλην των e-books) παρουσίασε αύξηση κατά τα τέσσερα από τα πέντε τελευταία χρόνια. Οι αριθμοί παρουσίασαν μια ελαφρά ύφεση το 2010, αλλά επισήμως αποδίδεται στις μειωμένες ώρες λειτουργίας της βιβλιοθήκης.
• Κάθε χρόνο από το 2008, οι χρήστες έχουν δανειστεί πάνω από 1 εκατομμύριο τεκμήρια.
• Η μεγαλύτερη αύξηση στην κυκλοφορία υλικού, 20% συνολικά, ήρθε το 2007.
• Ο αριθμός των χρηστών που δανείστηκαν e-books πήγε από 276 το 2009, σε 314 το 2010.
• Ο αριθμός χρηστών που αναζήτησαν πρόσβαση σε e-books, τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο του 2011 ήταν σχεδόν διπλάσιο από εκείνους που το ζήτησαν τους δύο πρώτους μήνες του 2010.

Και αφού παρέθεσα όλα αυτά τα ενδιαφέροντα, νομίζω πως δίνω, σε όσους το επιθυμούν, πολύ καλά επιχειρήματα να αναβάλουν τη συζήτηση για πρόσκτηση e-books από τις ελληνικές βιβλιοθήκες...