Μια φορά κι έναν καιρό... ο βιβλιοθηκονόμος

Έχω για άλλη μια φορά αμελήσει το αγαπημένο μου blog, χαμένη στην πραγματικότητα και την καθημερινότητα. Είναι τόσα πολλά αυτά που θέλω να γράψω και που κατά κανόνα δεν έχω προλάβει τα τελευταία δύο χρόνια. Ερωτήματα που βασανίζουν τόσο εμένα και σχετίζονται με τον κλάδο μας όσο και ερωτήματα που θέτουν συνάδελφοι και βρίσκομαι μουδιασμένη απέναντί τους και σε αδυναμία να απαντήσω.

Τα τελευταία δύο χρόνια, ως ενεργό μέλος της ΕΕΒΕΠ πια, έχω γνωρίσει πτυχές της δραστηριότητας των βιβλιοθηκονόμων και των βιβλιοθηκών και φυσικά της ίδιας της Ένωσης που ως τώρα δεν είχα καν υποψιαστεί ότι υπάγονται στο ρόλο μας - τους - της.

Ο λόγος που γράφω, όμως, σήμερα είναι άλλος. Η αφορμή είναι το ερώτημα μιας συναδέλφου στην ηλικία μου, άνεργης, όπως δυστυχώς η πλειοψηφία πια των συναδέλφων, για το τι ελπίδα έχει να βρει δουλειά στο αντικείμενό μας. Δεν είναι η πρώτη φορά που ακούω την ερώτηση. Και δεν είναι η μόνη ηλικιακή ομάδα που την θέτει. Δε μ’ αρέσει να γίνομαι Κασσάνδρα ούτε συνηθίζω να είμαι απαισιόδοξη. Και αυτό το κείμενο, δεν έχει στόχο να μαυρίσει την ψυχή κανενός. Θέλω όμως να καταθέσω κάποια πράγματα.

Από την εποχή που ως φοιτήτρια δούλεψα στην πρώτη βιβλιοθήκη, άκουγα συναδέλφους και φίλους συναδέλφων να λένε πως ανήκουμε στους πιο γκρινιάριδες κλάδους. Είναι αλήθεια. Δε λέω ότι δεν έχουμε τεκμηριωμένους λόγους για την γκρίνια μας, αλλά είμαστε πραγματικά γκρινιάριδες. Άλλοι σε μεγαλύτερο και άλλοι σε μικρότερο βαθμό, ανάλογα με το αν δουλεύουμε ή όχι, με το πού δουλεύουμε και πώς, με το χαρακτήρα του καθενός.

Για πάρα πολλά χρόνια, μάρτυρας είναι και τούτο εδώ το blog, κατηγορούσα συστηματικά την Ένωση για τις παθογένειες του κλάδου. Η έλλειψη δυναμικής που την χαρακτήριζε κατά τη δική μου κρίση, η εσωστρέφεια, η λίγες δραστηριότητες, ήταν όλα λόγοι για να ρίχνω εκεί το φταίξιμο και πολύ περισσότερο για να απαλλάσσω τον εαυτό μου από τις ενοχές και για να μεταβιβάζω την ευθύνη που θα έπρεπε, όπως και σε όλους τους άλλους τομείς της ζωής μου, να πιστεύω ότι ξεκινάει από εμένα. Όλα αυτά, βέβαια, όντας έξω από τον χορό και άρα εντός, εκτός και επί του χώρου.

Και ξαφνικά, έρχεται μια παραίνεση να μπω στο χορό να δω τι εύκολα που είναι να λες τραγούδια απ’ έξω και πόσο διαφορετική είναι η κατάσταση μέσα. Μετά από δύο χρόνια, λοιπόν, διάστημα κατά το οποίο είχα το χρόνο να δω, να παρατηρήσω, να αξιολογήσω, να συμμετάσχω, να προσφέρω, να συνεργαστώ και πάνω απ’ όλα να προσπαθήσω γι’ αυτό τον κλάδο εκ των έσω, έχω να πω τα εξής:

1. Ήταν όντως πολύ πιο εύκολο να είμαι απ’ έξω και να κρίνω τον κόπο των άλλων στον οποίο δεν συνεισέφερα.

2. Ήταν πολύ εύκολο να ζητάω περισσότερα από λίγους.

3. Είναι αναγκαίο να υπάρχουν χέρια για να μπορέσει η ένωσή μας να προσφέρει στα μέλη της αυτά που έχουν ανάγκη (σε επίπεδο επιμόρφωσης, στήριξης, συμβουλευτικής, προτάσεων κλπ.).

4. Για να συμβεί το (3) είναι απαραίτητο να υπάρχουν μέλη.

5. Πρέπει οι ίδιοι οι βιβλιοθηκονόμοι σ’ αυτή τη χώρα να βελτιώσουμε την αυτοεκτίμησή μας και κάποια στιγμή να καταλάβουμε τη σημασία του ρόλου μας.

6. Πρέπει όσοι εργαζόμαστε και ειδικά στις δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες να πείσουμε όχι μέρος αλλά το σύνολο της κοινωνίας για το ρόλο των βιβλιοθηκών, ώστε κάποτε η ίδια η πολιτεία να καταλάβει ότι η βιβλιοθήκη δεν είναι πολυτέλεια αλλά ανάγκη.

7. Ξέρω ότι τώρα πια, περισσότερο από παλιότερα, είμαστε κακοπληρωμένοι. Αυτό δεν πρέπει να μας καταβάλει. Τώρα περισσότερο από ποτέ πρέπει να είμαστε ενωμένοι και να προσφέρουμε το 110% του εαυτού μας στην υπηρεσία του χρήστη και στην κάλυψη των διαρκώς μεταβαλλόμενων αναγκών του για να του γίνουμε απαραίτητοι σε όλο το φάσμα της ζωής τους.

8. Το σημείο αγκάθι. Αν θέλουμε να αλλάξουμε τα πράγματα για τους Έλληνες Βιβλιοθηκονόμους υπάρχει μόνο μία φωνή να το κάνει. Κι αυτή η φωνή βγαίνει από την ΕΕΒΕΠ. Όσο φροντίζουμε με τη συμπεριφορά μας, την πολεμική μας, την αδιαφορία ή την αποστασιοποίησή μας να την κρατάμε μικρή και αδύναμη, ποτέ δε θα αλλάξει κάτι στον κλάδο. Δεν μπορούμε να απαιτούμε να μας εκπροσωπεί αλλά να μη γινόμαστε καν μέλη.Δεν μπορεί να κάνει δράσεις όταν δεν έχει υποστήριξη. Είναι άδικο να την συγκρίνουμε με ενώσεις βιβλιοθηκών του εξωτερικού όταν τα οικονομικά μεγέθη τα οποία διαχειρίζονται δεν αντιστοιχούν καλά καλά στο μισθό ενός διευθυντή ένωσης του εξωτερικού. Δε δίνουμε κανένα κίνητρο στους ανθρώπους που παλεύουν στο εσωτερικό της, προσπαθώντας να οργανώσουν κάτι για την επιμόρφωσή μας, για την υποβολή μιας πρότασης που αφορά το μέλλον μας, να συνεχίσουν να το κάνουν - και όμως, αν και η πλειοψηφία του κλάδου δε χάνει την ευκαιρία (κι εγώ σ’ αυτή την πλειοψηφία στο παρελθόν) να τους απαξιώνει, εκείνοι συνεχίζουν από το 1968 με τα ελάχιστα εργαλεία που έχουν στα χέρια τους να υπερασπιστούν τον κλάδο. Και μόνο όταν η φωτιά φτάνει στην αυλή μας, όλοι γυρίζουμε και λέμε “η Ένωση τι κάνει;”. Ε λοιπόν, η Ένωση δεν υπάρχει αν δεν ενωθούμε εμείς. Και όταν λέω ενωθούμε είναι να συμμετάσχουμε. Φτάνει η γκρίνια όταν αρνούμαστε να συμμετάσχουμε. Καταδικάζουμε τους ίδιους μας τους εαυτούς αν δεν συμμετάσχουμε. Δε θέλω να αναφερθώ στην αποχή από εκλογές γιατί δυστυχώς, δεν είναι μόνο η αποχή εκεί που δυσκολεύει. Όταν η ΕΕΒΕΠ διεκδικεί κάποια πολιτική απόφαση υπέρ των βιβλιοθηκονόμων ως θεσμικός εκπρόσωπος, η απάντηση είναι μία: Πόσα μέλη έχετε; Τα κουκιά είναι μετρημένα και σε ό,τι αφορά τους πολιτικούς ταγούς, λειψά. Δεν τους αφορά η Ένωση όσο έχει λίγα μέλη. Η φωνή της είναι τόσο δυνατή όσο η φωνή που βγάζουμε όλα τα μέλη της μαζί. Όσο λιγότερα, τόσο χειρότερα για εμάς. Αυτό απαντάει και στο γιατί είναι οι εκπαιδευτικοί που συνήθως καταλαμβάνουν τις θέσεις μας στις βιβλιοθήκες. Απλό. Είναι περισσότεροι. Και για κάθε πολιτικό, πολύ λογικά για την στρεβλή δική τους λογική, δεν έχει σημασία τι ποιότητας είναι η παρεχόμενη υπηρεσία αλλά πόσα κουκιά είμαστε. Και με την παρούσα κατάσταση, συνυπεύθυνοι στην οποία θεωρώ όλους μας, είμαστε πολύ λίγα κουκιά!

Ναι, φταίει η πολιτεία που δεν έχει συνδέσει την εκπαιδευτική διαδικασία με τις βιβλιοθήκες. Φταίει η πολιτεία που καλλιεργεί συστηματικά πολίτες όσο το δυνατόν λιγότερο σκεπτόμενους. Φταίμε, όμως, εμείς που κρατάμε τον κλάδο μας στην αφάνεια. Φταίμε εμείς που δεν ανοίγουμε μόνοι μας τους ορίζοντές μας για να δούμε πέρα από τη μύτη μας. Ναι, είμαστε αδικημένοι γιατί ακόμη κι αν εργαζόμαστε, ο φορέας εργασίας μας δεν επενδύει οικονομικά στην επιμόρφωσή μας (κατά κανόνα). Η προσωπική ανάγκη για αυτοβελτίωση, όμως; Αν δεν υπάρχει, δεν μπορεί να φταίει κάποιος άλλος. Και όχι, δεν το κατακρίνω. Οι προτεραιότητες είναι θέμα του καθενός. Αλλά μετά να μην αναρωτιόμαστε γιατί η πολιτεία δεν ενδιαφέρεται για εμάς. Αν οι ίδιοι δεν ενδιαφερθούμε για εμάς, γιατί να το κάνει κάποιος άλλος;

Για να μη μακρηγορώ περισσότερο, σας καλώ όλους να γραφτείτε μέχρι την Παρασκευή στην Ένωση και το Σάββατο να παραβρεθείτε στη Γενική Συνέλευση. Όχι για να την ενισχύσετε οικονομικά (αν και αυτό ακόμα προς όφελος όλων θα είναι, αφού της δίνουμε δύναμη να μας προσφέρει περισσότερα) αλλά για να της δώσετε φωνή και για να μην αφήνετε πια τους άλλους να αποφασίζουν για εσάς χωρίς εσάς. Ελάτε για να βοηθήσετε την Ένωση να συνεχίσει την προσφορά της που διαρκώς αναβαθμίζεται (βλ. EBLIDA Athens 2014), για να συνεισφέρετε με τη δική σας γνώμη και τη δική σας εμπειρία στη λήψη αποφάσεων και στην υλοποίηση δράσεων που θα βοηθήσει τον κλάδο συνολικά.

Όσο απέχετε, χάνετε το δικαίωμα και της διαμαρτυρίας και της γκρίνιας. Δεν δικαιούμαι να ασκώ κριτική σε κάτι στο οποίο δε συμμετέχω (σ’ ένα βιβλίο που δεν διάβασα, σε μια παράσταση που δεν είδα, σε μια κυβέρνηση που βγήκε από εκλογές στις οποίες δεν ψήφισα). Το ίδιο ισχύει και για την ένωση και για κάθε συλλογικότητα. Αν θέλω να ασκώ κριτική, πρέπει να είμαι κομμάτι της και να συμμετέχω. Αλλιώς, λυπάμαι αν πικραίνω κάποιους αλλά όση σιωπή εκφράζει η αποχή μου, τόση πρέπει να’ναι και η σιωπή της κριτικής μου.